Redenen die drog zijn

Play

Drogredenen vaststellen is een belangrijk wapen van de skepticus. Frank Verhoft paste het eens toe op de anti gentechnologiebeweging. Vandaag horen jullie een tekst die hij daarover schreef.

Inleiding

Goeiedag, het is vandaag zondag 19 april 2020, ik ben Jozef Van Giel en dit is de 400ste aflevering van deze podcast.
Drogredenen vaststellen is een belangrijk wapen van de skepticus.
Frank Verhoft paste het eens toe op de anti gentechnologiebeweging.
Vandaag horen jullie een tekst die hij daarover schreef.

Redenen die drog zijn

http://www.kritischemassa.be/2012/12/20/ctrl-p-redenen-die-drog-zijn/ (Frank Verhoft)

20 drogredenen

Stropopredenering

Dit is zowat één van de meest voorkomende schijnargumenten en ook wel de eenvoudigste om te detecteren. Bij een stropopredenering worden de stellingen van de tegenstander zo geherinterpreteerd en fout voorgesteld dat ze gemakkelijker te weerleggen lijken. Dit kan bijvoorbeeld ook door het standpunt van de tegenstander te laten vertolken door een zwak en fictief personage in pakweg een dialoog. Maar deze laatste debattechniek is eerder marginaal.

De stropopredenering, in welke vorm dan ook, is vrij efficiënt omdat ze minder eenvoudig is te weerleggen dan het wel lijkt. Men is snel geneigd om omstandig uit te leggen wat de eigen niet positie in plaats van wat die positie wel is! Het herhalen van een leugen, zelfs in een exposé om die leugen te ontmaskeren, versterkt ze soms.

Het argument Monsanto (reductio ad Monsantonem)

Een bedrijf dat een naam heeft als een vilein personage uit een tweederangsroman van Alexandre Dumas père kan weinig goeds in petto hebben. En als dan nog gefluisterd wordt dat de bedrijfspolitiek er in bestaat om de directe klanten in India tot zelfmoord aan te zetten, de indirecte klanten, de consumenten wereldwijd, ons dus, te vergiftigen door middel van ggo’s, dan moeten we toch eens overwegen om daar een vraagteken bij te zetten.

We bedoelen dan een vraagteken zowel bij de economische inzichten van mensen die dit beweren als bij de motieven. En neen, we verdedigen Monsanto hier niet, daarvoor heeft het bedrijf genoeg advocaten in vaste dienst.

Het volgt er niet uit (non sequitur)

Nu we toch over Monsanto bezig zijn. Dat het bedrijf het beruchte Agent Orange produceerde, is een feit. Dat Monsanto een van de belangrijkste commerciële spelers is wat ggo’s betreft, staat ook als een paal boven water. Maar de insinuatie of zelfs de stelling dat ggo’s op zich yukkie zijn omdat Monsanto Agent Orange fabriceerde, is een non sequitur, een drogreden van bedroevend laag niveau.

Met andere woorden, bij een non sequitur is er geen link tussen de voorgestelde conclusie en de eerder gepresenteerde premisse.

Inspelen op angstgevoelens (argumentum in terrorem)

Superweeds en superbugs. Massale bijensterfte, de monarchvlinder die er onderdoor gaat, het einde van de biodiversiteit. Onherstelbare schade. Door de ggo’s gaat onze planeet eraan!

Kankers en allergieën, alsmaar meer en nieuwere. Schade aan de nieren, de bijnieren, de lever, de milt, het hart, het zenuwstelsel en de hersenen. Kaalheid. Impotentie, infertiliteit en ongewenste zwangerschappen. Misvallen, misvormingen, foetale en placentale aandoeningen. Obesitas en diabetes. Mitogeen, mutageen, cytotoxisch, necrotisch, immuunsuppresief. En dit allemaal bij uw kinderen! Tegelijkertijd!!

Fear mag dan al a man’s best friend zijn, het inspelen op angstgevoelens is een drogreden. Zelfs als u enig idee hebt hoe onze planeet er aan toe is, dan nog is het creëren en onderhouden van angstgevoelens door middel van claims die niet ondersteund worden door de vakliteratuur, een waardeloze manier van discussiëren.

Selecteren van testresultaten (cherry picking)

Wanneer de hele wetenschappelijke dialoog gereduceerd wordt tot een studie of drie, wanneer de wetenschappelijke consensus wordt genegeerd ten voordele van het soort artikels dat enkel de eigen mening reflecteert, dan spreken we van het selecteren van testresultaten, of meer algemeen van cherry picking. U weet wel, enkel die kersen nemen die u net niet tot quasi-spijs hebt geknepen en die dus wél voldoen aan uw persoonlijke smaak ofte mening.

Een klassiek voorbeeld zijn de talloze websites, pagina’s, artikels die de studies van professor Gilles E. Séralini en enkel die studies, aanhalen en herhalen.

Herhaling als argument (repetitio ad nauseam)

In verband met de vorige drogreden, of beter, met de hogervermelde studies van Séralini, kunnen we u nog een extra schijnredenering aanbieden: de repetitio ad nauseam. De schier eindeloze reeks reprises van Séralini’s studies op tal van websites en e-magazines geven de indruk dat elk artikel telkens gaat over een nieuwe studie, een nieuwe bevinding, een extra druppel in de schijnbaar volle emmer, terwijl het gewoon de oude studies zijn die telkens opnieuw gerecycleerd worden. Faut le faire, daar niet van, maar de logische spoeling en wetenschappelijk verantwoorde overtuigingskracht worden dan eerder dun. Vooral ook omdat de studies van Séralini zwaar onder vuur liggen omwille van inhoudelijke en methodologische problemen.

Het samenzweringsargument

Als u, ondanks het cherry picken, toch nog geïrriteerd raakt door studies die de eigen opinie niet bevestigen, dan is het tijd om de kaart van de samenzwering te trekken. Samenzweringen kunnen zo breed en zo hoog gaan dat waarschijnlijk niet alleen de grote bedrijven, de regeringen, de universiteiten, de media en uw buren erbij betrokken zijn, maar ook de kat van uw buren én haar vlooien.

Vindt u een studie waarin iets staat dat u niet zint, dan voert u aan dat de desbetreffende wetenschappers betaald werden door Big Pharma of Big Ag of Big Oil of Big Brother. En bij gebrek aan inspiratie kan u steeds gewoon een beroep doen op die goeie ouwe Illuminati.

Autoriteitsargument

Met dit soort argument refereert men bij een bepaalde claim aan een speciale autoriteit. Een doctoraatstitel komt meestal niet uit de lucht vallen, een artikel of wat in zogenaamde peer-reviewed magazines ís een niet te onderschatten tour de force. Anderzijds dient steeds de claim zelf op zijn merites beoordeeld te worden, in het licht van de algemeen aanvaarde wetenschappelijke literatuur, eerder dan de lintjes, de titels of de kroontjespen van de auteur.

Uiteraard zijn er ook wetenschappers die zélf misbruik maken van de autoriteit die hun titel of muur met diploma’s uitstralen en de boel bedonderen, zoals Diederik Stapel en Andrew Wakefield.

Het argument chemisch versus natuurlijk

Gewassen die op een natuurlijke manier zijn verbouwd, zijn gezond voor mens en milieu. Daarom voert Greenpeace campagne voor duurzame landbouw.

Hebt u de non sequitur gespot? Fijn, kunnen we verder met het de drogreden “maar het is natuurlijk!”. Soms lijkt de wereld eenvoudig in elkaar te zitten: natuurlijk is goed, chemisch, is slecht. Dit argument wordt meestal aangedikt door een specifiek woordgebruik, zoals in “ggo-aardappelen zijn synthetische aardappelen” (en dus slecht).

Iets te eenvoudig, zo blijkt na het innemen van de giftige plant belladonna enerzijds en atropine, een geneesmiddel chemisch gesynthetiseerd uit diezelfde plant, anderzijds. Disclaimer: probeer dit niet thuis.

Populariteitsargument (argumentum ad populum)

Wanneer 70% van de consumenten niet te vinden is voor ggo’s (aldus De Morgen d.d. 27/04/2012), dan kan er gesproken worden van een significant maatschappelijk fenomeen, niet van een wetenschappelijk relevante openbaring. Het blijft een indrukwekkend aantal, waar zeker rekening mee moet gehouden worden. Maar als wetenschappelijk, rationeel argument heeft het evenveel waarde als de 84% van de Amerikanen die geloven dat hun favoriete Schepper op een of andere manier een hand had in de creatie van pakweg de menselijke soort.

De bron vergiftigen

“Deze studies werden uitgevoerd door een team van onafhankelijke onderzoekers”.

“Deze studies werden uitgevoerd door een team van zogenaamd onafhankelijke onderzoekers”.

Met één extra woordje, “zogenaamd”, wordt een volledig ander, negatief beeld geschapen van dezelfde bron. Of die “zogenaamd” onafhankelijke onderzoekers nu verbonden zijn aan een universiteit of aan een ngo, doet eigenlijk weinig ter zake. Een studie wordt nog steeds geëvalueerd aan de hand van de inhoud, niet aan de hand van het logo links dan wel rechts bovenaan de tekst.

Argument van de perfecte oplossing

Hoe men het voorzorgsprincipe ook definieert (bijv. Wingspread 1998, Rio 1992, EU 2000) of niet definieert, het kan steeds geïnterpreteerd worden als een beginsel dat alles verbiedt en alles toestaat. De reden om alles te verbieden, aldus verenigingen die het zich kunnen permitteren om voor het compromisloze nulsomspel te gaan, is dan dat wetenschappers niet kunnen aantonen dat techniek x niet de 100% perfecte oplossing is voor probleem y. Ergo, die techniek x kan geen oplossing zijn, zelfs geen deel ervan.

Argument van de onwetendheid (argumentum ad ignorantiam)

Wanneer men niet kan aantonen dat een bepaalde techniek of een toepassing daarvan geen schade veroorzaakt, of geen risico inhoudt, dan kan die techniek niet gebruikt worden. Het lijkt een redenering verwant aan de vorige en deze drogreden wordt dan inderdaad ook vaak aangeboden in dezelfde context van een eenzijdige interpretatie van het voorzorgsprincipe.

Onwetendheid aanvoeren als een argument, het is zo’n beetje een aardappelloos pak presenteren als een grote met. Het ziet er misschien leuk uit, maar uiteindelijk men blijft op zijn honger zitten.

Bewijs bij genade

De spreker toont mededogen met de toehoorder door niet in te gaan op het complexe bewijs met hoge moeilijkheidsgraad: “Ik bespaar u de details.” of “Ik volg niet de reductionistische weg, ik ben meer holistisch aangelegd.”

Red herring

‘Red herring’ is een term die verwijst naar een afleidingsmanoeuvre, een interjectie bedoeld om de toehoorder enigszins af te leiden of te misleiden. Bijvoorbeeld in Staes’ boekje GGO’s: Droom of nachtmerrie? (p.59-60):

‘Zijn de afstanden die men in Vlaanderen vooropstelt, wel voldoende aangezien zaden en stuifmeel zich over vele kilometers kunnen verspreiden? Iedereen heeft wel eens zand uit de Sahara in zijn tuin en op zijn wagen gevonden,’ zegt Koen laconiek.

Zand uit de Sahara, dus.

Anekdotische argumentatie

Op 15 augustus 2011 meldde de blog van Om Shanti dat de Indonesische Ibu Robin Lim gewag maakte van tal van problemen, abnormaliteiten en misvallen in een streek waar ggo’s geteeld worden. Ibu Robin Lim is een gerespecteerde vroedvrouw met een schier smetteloze reputatie wat haar beroep betreft. Haar rapportages van zwangerschapsproblemen verdienen zeker en vast nader wetenschappelijk onderzoek. Maar de melding van tragische gevallen op zich, is geen wetenschappelijk verantwoord bewijs dat deze problemen veroorzaakt worden door ggo’s.

Na dit, dus vanwege dit (post hoc ergo propter hoc)

Een mond vol Latijn om te zeggen dat fenomeen x en fenomeen y zich misschien wel afspelen in opeenvolgende tijdskaders, maar dat er daarom nog geen causaal verband is tussen de twee.

Sinds het verdwijnen van piraten warmt deze planeet op” is niet hetzelfde als “door het verdwijnen van piraten warmt deze planeet op”.

U ziet zelf wel de analogie met “sinds de introductie van ggo’s zijn er meer allergieën” enerzijds en “door de introductie van ggo’s zijn er meer allergieën” anderzijds.

Reductio ad Hitlerum

Groene Sturmabteilung vernietigt proefveld! Een gedegen kennis van het Duits is niet nodig om in deze frase een link te zien tussen bijvoorbeeld de vernietigende uithaal van de Australische afdeling van Greenpeace en het nazisme.

Soms wordt het argument ook “een Godwin” genoemd, naar Mike Godwin die de wet formuleerde dat

as an on-line discussion grows longer, the probability of a comparison involving Nazis or Hitler approaches 1. 

Meestal is het een uiting van een zwaktebod. De eerlijkheid gebiedt om te vermelden dat een jaar na datum fervente anti-ggo’ers Vermeersch’ logische kemel, zijn “Godwinneke” tijdens de Gentse Feesten-debatten, nog steeds graag in herinnering brengen.

Een andere Godwin is het het linken van BASF’s recente activiteiten met het historische feit dat het bedrijf tijdens de Tweede Wereldoorlog Zyklon B produceerde, oorspronkelijk een pesticide dat later gebruikt werd in verschillende vernietigingskampen omwille van de dodelijke blauwzuurdampen.

Bewijs door moeders instinct

Elk jaar telt minstens 364 moederdagen te weinig. Leve moeder! Viert moeder, en snel een beetje! Maar laat ons nu ook weer niet overdrijven. De meme dat het instinct van moeder onfeilbaar is in gespecialiseerde aangelegenheden, gaat er een beetje over. Het idee werd niet uitgevonden maar wel gepopulariseerd door anti-vaccinatie-mama Jenny McCarthy, met de hulp van mediamadam Oprah Winfield.

Helaas komen de moeders met extraordinaire instincten vaak niet verder dan een vleugje anekdotiek. U kan zelf eens rondkijken op de van moederinstincten barstende websites als Moms say no to Monsanto en verontruste moeders.nl.

Het idee dat moeder het beter weet dan vader, daar kunnen we inkomen. Maar dat ze beter op de hoogte is van epidemiologische, medische, agrarische, biotechnologische onderwerpen dan epidemiologische, medische, agrarische, biotechnologische specialisten, dat is ons een brug te ver.

Het hellend vlak

Het begon met genetisch manipuleren van planten. Dan volgde het genetisch gepruts met dieren. Wat is het volgende? Of beter, wie is de volgende? Genetisch gemanipuleerde designerkinderen? Wonderkinderen met blauwe oogjes, blanke huid, blond haar? De Olympische selectie van 2028? Slimme, intelligente kinderen?

Wel, dat laatste zou nog eens een idee zijn!

Het hellend vlak veronderstelt dat een bepaalde (technologische) verandering onvermijdelijk zal resulteren in een doemscenario dat 1984, Brave New World, Fahrenheit 451 of uw dystopische sci-firoman naar keuze overtreft.

Het citaat
Het citaat van vandaag komt uit het boek “Feitenkennis” van Hans Rosling.
Rosling zei
<blockquote>[…]De gevaren die we het meeste vrezen [zijn] tegenwoordig vaak -dankzij onze succesvolle internationale samenwerking – de risico’s die ons het minst kwaad doen.</blockquote>
Bronnen

De originele tekst van Fran Verhoft

In deze aflevering bespraken we de studie van Séralini

Wees de eerste om te reageren

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.