Tien jaar Kritisch Denken

Play

De podcast Kritisch Denken bestaat 10 jaar. Tijd om eens op die periode terug te kijken.

Inleiding

Goeiedag, het is vandaag zondag 27 januari 2019, ik ben Jozef Van Giel en dit is de 368ste aflevering van deze podcast.

Vandaag is het precies tien jaar geleden dat we met deze podcast begonnen zijn. Tijd om eens een overzicht te maken.

Mededelingen

Maar eerst dit:

Als kerstcadeau kreeg ik een jaarabonnement op Home Academy. Met zo’n abonnement krijg je toegang tot alle lezingen die zij ooit opnamen. En nu zit ik met een groot probleem. Er zijn zoveel superinteressante lezingen in hun bibliotheek dat ik niet weet wat eerst gekozen.

Momenteel ben ik aan het luisteren naar Stoïcijnse levenskunst van, Mirjam van Reijen. Via de Home Academy app op mijn smartphone kan ik via de radio in mijn wagen luisteren en dan verder luisteren terwijl ik wandel. Het systeem houdt bij waar je zat. Ook de vijfde revolutie van Lone Frank staat al in mijn playlist. Het stond al jaren in mijn verlanglijstje en nu kan ik het met dat abonnement gewoon beluisteren. Maar je kan er ook luisteren naar het leven en werk van Bach, De Aarde en het Klimaat of Darwin en de Evolutietheorie.

Eind vorig jaar stelde Home Academy mij voor om onze podcast te sponsoren en daarom hebben ze een mooi aanbod gemaakt voor onze luisteraars.

Als luisteraar van de Kritisch Denken podcast ontvang je nu 1 maand gratis lidmaatschap, zonder enige verplichting.

Ga naar home-academy.nl, klik op account aanmaken kies lid worden voor de optie Clublid met code en vul daar de volgende code in: XXXXX (de code kan je horen in de podcast)

Tien jaar Kritisch Denken

Op 27 januari 2009 begon de inleidende aflevering van deze podcast als volgt:

Goeiedag, ik ben Jozef Van Giel en dit is de podcast ‘Kritisch Denken’. Het is vandaag 27 januari 2009 en dit is de inleidende episode van deze podcast. In deze inleiding wil ik uitleggen waarom ik besloten heb om met deze podcast te starten.

Het begin van de podcast is dus niet veel veranderd en dat is een beetje ons handelsmerk geworden. De achtergrondtune is wel veranderd. Ik had zelf een tune geschreven, gemaakt met de open source drummachine Hydrogen. In augustus 2010, aflevering 63, is de tune aangepast door een compositie van Niek Lucassen. Niek, een trouwe luisteraar die ook muzikant is, heeft zich aan het originele concept gehouden, maar hij heeft er iets professioneels van gemaakt. Sindsdien is de tune niet meer veranderd, alleen heb ik het in de inleiding een stuk verkort omdat het wel verveelt als je het elke keer opnieuw moet aanhoren. Maar je kan het nog steeds aan het einde horen.

Mijn ambities waren aanvankelijk beperkt. Ik had gewoon een website gemaakt op de gratis ruimte die ik had bij mijn internetprovider, maar tegen eind februari al, bleek dat onvoldoende en ben ik overgeschakeld op een serviceprovider voor de website voor de MP3-bestanden. De scripts stonden gewoon op een blogspot.

Het voordeel was dat ik nu kon zien hoeveel mijn podcast werd gedownload.

Eind maart 2009 waren dat 42 downloads voor aflevering 6. Ik was daar tevreden over. Ik vond 100 luisteraars al erg ambitieus dus was 42 wel een mooi getal, en bovendien het magische getal uit het boek The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy van Douglas Adams.

Het ging echter razend snel, want in april waren er al 889, downloads en tegen december van 2009 hadden we net geen 6000 downloads in één maand. Maar het stopte niet, want in januari 2011 zaten we over de 10 000 downloads wat overeen kwam met een volume van meer dan 60 000MB per maand. Dat was een probleem want dat was de limiet van de serviceprovider waardoor veel mensen geen afleveringen konden beluisteren omdat onze website plat ging. Ik was dus verplicht om een andere serviceprovider te vinden.

Ik vond een nieuw provider die geen limiet op bandbreedte had en zo konden we onbeperkt groeien.

Het absolute maandrecord staat nog steeds op februari 2017 met 86 253 downloads, of meer dan 21 000 downloads per week.

2017 was ook een heel productief jaar, want toen hebben we elke week een aflevering gepost. Een tempo dat ik in 2018 niet meer heb kunnen aanhouden door de belasting op mijn werk en privéleven, waardoor ik me moest beperken tot elke 2 weken een aflevering.

In totaal is al 4,3 miljoen keer en aflevering gedownload. De meest gedownloade aflevering is aflevering 303 waarin Johan Braeckman spreekt over de ‘noodzaak en de spelregels van het kritisch denken’ in De Nacht Van De Vrijdenker van 2016, met 25 162 downloads.

De laatste aflevering die live ging net voor het jaareinde was het eerste deel van het interview met Johan over zijn boek ‘Darwins moordbekentenis’ met 5 256 downloads op 31 december. Het tweede deel van dat interview dat net voor kerstmis online ging had op 31 december 3 431 downloads.

In 2013 heeft onze website een grondige restyling gekregen. Tot dan toe had ik die gewoon onderhouden door alles zelf in HTML en een beetje PHP-code te schrijven. Zelfs de RSS maakte ik met de hand. Mijn vrouw vond dat mijn website er uitzag alsof ze in de jaren 80 gemaakt was en na een oproep, heeft Emiel Dingemans zich aangeboden om mij te helpen alles op te zetten naar WordPress. ’t Is te zeggen, hij heeft het volledig zelf gedaan en er maanden aan gewerkt. Beetje bij beetje heb ik het dan van hem overgenomen.

Het logo is ook geëvolueerd. Aanvankelijk was het een foto van een vliegende condor die ik in Patagonië in Chili gemaakt had. In de zomer van 2010 heb ik het vervangen door een afbeelding van de theepot van Russell die rond de zon draait. Die afbeelding heb ik gemaakt met behulp van The GIMP, een open source beeldverwerkingstoepassing. Ik heb toen ook een GIF-animatie van een theepot die rond de zon draait gemaakt met Synfig. Het is ook in die periode dat ik met het idee kwam om de Russells theepot algemeen te gebruiken. Als ik toen met de podcast begonnen was, had ik hem waarschijnlijk zo genoemd, maar ondertussen was de naam Kritisch Denken al te bekend en ik had de URL gereserveerd en zo…

In 2017 studeerde mijn oudste zoon af als grafisch ontwerper, en hij ontwierp de meer gestileerde theepot die we nu als logo en cover gebruiken.

En sinds november is onze website ook nog beveiligd met SSL zodat inloggevens van mensen die zich registreren op de website veilig zitten.

Ook op het gebied van geluid is er veel geëvolueerd. De eerste opnames gebeurden gewoon op mijn PC met een goedkope headset en Audacity. Audacity gebruik ik nog steeds voor de montage, maar na een tijdje heb ik een Zoom H2 recorder gekocht.

Eind 2012 wonnen we nog eens de European Podcast Award en daarbij hebben we een recorder van Olympus gewonnen, die echter minder goed presteerde dan mijn Zoom. Maar hij is wel regelmatig van pas gekomen als backup, of om in verschillende zalen tegelijk op te nemen. Het voorbije jaar kocht ik een Zoom H5 toestel met achteraan professionele XLR aansluitingen en waarmee je 4 onafhankelijke sporen tegelijk kan opnemen.

En hoe liep het met de inhoud?

Tijdens de inleidende aflevering had ik gezegd dat ik niet direct van plan was om veel eigen teksten te schrijven, maar vooral bestaande teksten in te spreken.

De eerste tien afleveringen waren dan ook een lijst misvattingen of drogredenen die geschreven waren door Steven Novella. We wisten toen nog niet goed hoe je het woord fallacy uit het Engels best vertaalt, en dus spraken we van misvattingen, maar drogreden lijkt meer gangbaar te zijn.

We hadden aan Steven Novella toelating gevraagd om ze te vertalen en kregen daar snel een positieve respons op. Toen hebben Rik Delaet en ik die teksten vertaald. Het thema van de lijst drogredenen blijft aangroeien en er ligt al een dertiende deel te wachten voor publicatie.

Maar bij de 11de aflevering weken we al af van ons voornemen om weinig eigen teksten te gebruiken. Het ging over homeopathie, het startonderwerp voor veel skeptici. Het is ook het onderwerp dat mij in de skeptische wereld heeft gebracht. Ergens in 1997 had ik een discussie met iemand die in homeopathie geloofde. Ik was erg verontwaardigd omdat deze persoon voor ingenieur had gestudeerd, en, zelf ook ingenieur zijnde, kon ik dat niet begrijpen omdat ik denk dat een ingenieur alle noodzakelijke kennis heeft om in te zien dat homeopathie onzin is.

Ik heb toen een artikel geschreven om aan haar te geven en wou dat artikel staven met betrouwbare referenties. Die vond ik onder andere op de website van Skepsis. Zo ontdekte ik deze organisatie en werd er lid van. Twee jaar later ontdekte ik dat ze in België een zusterorganisatie hadden en stapte toen over naar Skepp.

Rond die periode werd ik adept van de podcasts, maar alle interessante, en vooral skeptische waren Engelstalig. The Skeptics Guide to the Universe, Skeptoid en AstronomyCast waren toen mijn favorieten. Dat moet ergens rond 2005 geweest zijn. Ik zocht tevergeefs naar gelijkaardige podcasts in het Nederlands. En zo heb ik besloten om er zelf één te beginnen. Ik sprak erover met Rik Delaet en die zag het wel zitten om me te helpen met de teksten.

De aflevering waar ik het meest fier op ben is aflevering 72 waarin ik uitleg wat energie is. Toen ik de eerste versie van die tekst had geschreven, was Rik vernietigend en vond het veel te moeilijk om te begrijpen. Rik heeft in het onderwijs gestaan en heeft daardoor veel meer voeling daarmee dan ik. Ik denk dat ik de tekst zeker vier keer herschreven heb vooraleer ik hem uiteindelijk gebruikt heb. Maar het resultaat was er… dankzij Rik.

Ik vond dat een heel belangrijke tekst omdat de term energie heel veel misbruikt wordt door pseudowetenschappers terwijl het een duidelijke wetenschappelijk betekenis heeft. Het staat ook centraal in de fysica. Ik heb later veel feedback gekregen van mensen die het een heel heldere tekst vonden.

Er waren nog teksten waar ik probeerde fundamentele begrippen uit de wetenschap op een korte, krachtige manier uit te leggen. Zo was er de tekst evolutie in een notendop van augustus 2009 waarin ik aantoon dat evolutietheorie in zijn basis eenvoudig is maar door de meeste mensen niet goed gekend.

Ik hoop dat de tekst over hoe wetenschappelijk onderzoek werkt ondertussen verschillende luisteraars geïnspireerd heeft om dat uit te leggen aan mensen die wetenschap ook maar een mening vinden.

Er was nog “Het heelal in een notendop” en “Een bleek blauw stipje” geïnspireerd op het boek van Carl Sagan waarin ik in 15 minuten uitleg hoe het heelal en de chemische elementen ontstonden en laat zien dat het heelal veel groter is dan we ons kunnen inbeelden en dat we er helemaal niet het centrum van zijn.

In aflevering 47 schreef ik een open brief naar Herman Van Rompuy, die net president van de Europese Unie werd. Ik maakte ervan gebruik om de belangrijkste problemen die hij zou moeten aanpakken te bespreken. Klimaatopwarming natuurlijk, en hoe hij dat zou moeten doen… De maatregelen die ik daar voorstellde zijn nog altijd actueel.

Het heeft nog geduurd tot maart 2011 vooraleer we onze eerste live-opname hebben gepubliceerd. Een lezing van Patrick Vermeren over, wat dacht je, pseudowetenschap in de HR-wereld. Een ‘eyeopener’ voor mezelf.

Het heeft dan nog tot december 2012 geduurd eer we opnieuw een live opname uitzonden. Enkele jonge Skepp-leden waren met een nieuw initiatief gestart: “Het Denkgelag” en ik heb hen toen gevraagd of ik deze mocht opnemen. Het waren interessante discussies over religie, psychologie en vrije wil. Wat later nam Frank Verhoft het initiatief om Skeptics in the Pub in Vlaanderen op te starten. In 2014 begonnen ook de Nachten Van De Vrijdenker in Gent. De eerste uitgave was erg klein, zo’n 100 mensen en paste in het Geuzenhuis, maar bij elke volgende aflevering moest er worden uitgebreid. De laatste uitgave was in november 2018 en had 1 600 bezoekers en ze waren er zelfs in geslaagd om Steven Pinker uit te nodigen. En ook de opnames van die editie heb ik klaarliggen, jullie horen ze in de loop van komende maanden.

Deze live opnames inspireerden me ook om interviews af te nemen. Het eerste interview dat ik ooit opnam was in februari 2014 van Willem Betz, waarschijnlijk de belangrijkste persoon van de skeptische beweging in Vlaanderen.

Het tweede interview was met Maarten Boudry.

Op een bepaald ogenblik ben ik ook begonnen met boeken in te spreken. Ik luisterde in die tijd regelmatig naar luisterboeken en hoorcolleges. Het aanbod aan podcasts was nog beperkt.

Alhoewel er van de autochtone bevolking in België zowat niemand twijfelt aan de evolutietheorie, ergerde het me wat dat er verrassend weinig mensen wisten hoe die in elkaar zat. En toen ik de nieuwe vertaling van het boek “Over het ontstaan der soorten” gekocht en gelezen had, leek het me noodzakelijk dat veel meer mensen dit boek kenden. Ondanks dat het een belangrijk wetenschappelijk werk is, is het boek zeer toegankelijk en vlot leesbaar. En zo ben ik op zoek gegaan naar een oude vertaling waarop geen copyright meer zit en heb ik die ingesproken voor Librivox. Telkens als ik naar mijn geluidskamer ging om een aflevering van deze podcast in te spreken, sprak ik daarna een deel van dat boek in.

Dat ging zo vlot dat ik niet lang wachtte om nog een boek in te spreken.

De volgende was niet echt een boek, maar het eindwerk filosofie van Maarten Boudry dat ging over de immunisatie-strategieën van de psychoanalyse als pseudowetenschap. En daar ging dat interview met Maarten dus over.

Ik kreeg de smaak van boeken inspreken echt te pakken en heb nog het boek Anders Leiden van Patrick Vermeren, De Vorst van Machiavelli en laatst Darwins moordbekentenis van Johan Braeckman ingesproken. Het luisterboek Anders Leiden was te koop, maar onlangs trok de uitgever het boek terug en gaf ons de toelating om het audioboek zelf gratis verder te verspreiden.

En ik heb ook nog eens start-to-run programma gemaakt van het boek Over het Ontstaan der Soorten, genaamd: Lopen met Darwin, waarin je loopinstructies krijgt om in 30 lessen en 10 weken te evolueren van patattenzak tot iemand die 5 km aan één stuk kan lopen en je ondertussen het volledige boek Over het Ontstaan der Soorten beluisterd hebt.

Wat is er ondertussen in de wereld veranderd?

Het lijkt erop dat homeopathie de wind van voren krijgt. In verschillende landen begint de discussie over de terugbetaling of de erkenning ervan. In België heeft de Christelijke Mutualiteiten beslist om het niet meer terug te betalen. Alleen vertellen ze er expliciet bij dat dit geen waardeoordeel is, maar dat dit het gevolg is van een vraag bij klanten die vinden dat andere zaken een hogere prioriteit hebben.

Over UFO’s horen we niet veel meer.

De klimaatonkenners lijken aan een revival bezig, maar gelukkig is er hier of daar een politicus die kernenergie in overweging wil nemen om de CO2 uitstoot te verlagen.

En de antivaccinatiebeweging is in die periode ontstaan.

Het lijkt erop dat er toch nog veel werk aan de winkel is. Skepticus zijn is als dweilen met de kraan open. Maar je moet blijven dweilen anders staat het huis onder water.

Wat mag je in de komende periode verwachten?

We blijven verder doen aan een frequentie van 1 aflevering elke twee weken. De opnames van De Nacht van de Vrijdenker van november liggen klaar voor montage en publicatie. Ik werk aan een bespreking van een boek waarin de auteur beweert te kunnen bewijzen dat Jezus echt verrezen is en ik had weer een discussie met Jan Jacobs, pseudoniem Ockhams scheermes, over het klimaat, dat me stimuleerde om nog eens de mechanismen en wetenschappelijke inzichten over de klimaatverandering op een rijtje te zetten. Er staat nog een lijstje drogredenen klaar en het jaar brengt ongetwijfeld nog veel nieuws.

Kortom, we gaan voor nog eens tien jaar.

Het citaat

Het citaat van vandaag komt van PZ Myers. Myers is een bioloog en notoir bestrijder van creationisme.

Myers zei:

<blockquote>Religie en wetenschap zijn onverenigbaar op dezelfde manier als realiteitscheck onverenigbaar is met onzin.</blockquote>

Ho ja, de podcast eindigde in het begin ook anders. Op een bepaald moment had ik, als practical joke, mijn zoon die nog een kinderstem had, de tekst van de eindtune laten inspreken. Hier komt het.

Bronnen

Op de website van Home-Academy home-academy.nl, onder lid worden voor de optie Clublid met code kan je een maand luisteren naar de hoorcolleges van Home Academy met behulp van de code die ik in de opname opgaf.

Hier vind je de oude website nog terug voor de nostalgie (hij wordt niet meer geupdate)

PZ Myers op Wikipedia

Hieruit kwam het citaat

6 Reacties

  1. Sander Wendel zei:

    Geweldig, ik waardeer uw werk zeer!

    27 januari 2019
    Antwoord
  2. Coen zei:

    Gefeliciteerd Jozef!! Wat een prestatie! Je show is echt uniek en geeft elke keer weer “food for thought”. Dank voor al het werk en content. Gr. Coen

    27 januari 2019
    Antwoord
    • Jozef zei:

      Bedankt Coen,
      Heb je genoten van jouw interview?

      28 januari 2019
      Antwoord
  3. Arnold Normon zei:

    Proficiat met de podcast: ik luister telkens weer heel leergierig!
    En bedankt om reeds 10 jaar te volharden 🙂

    27 januari 2019
    Antwoord
    • Jozef zei:

      Bedankt Arnold,
      We gaan er nog even mee door.

      28 januari 2019
      Antwoord

Laat een antwoord achter aan Coen Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.